vormen en fasen van dementie

ziekte van Alzheimer

De ziekte van Alzheimer is de meest voorkomende vorm. De zenuwcellen in de hersenen sterven geleidelijk af en de symptomen ontwikkelen zich gradueel. De eerste symptomen verschijnen meestal rond 65 jaar in de vorm van verstrooidheid of andere geheugenstoornissen.

vasculaire dementie

Vasculaire dementie ontstaat door problemen met de doorbloeding van de hersenen. Mogelijke oorzaken zijn bijvoorbeeld aderverkalking, een beroerte of een gebrekkige zuurstoftoevoer. De symptomen zijn afhankelijk van het getroffen hersengebied. In het begin zal de patiënt meestal problemen hebben om zich te concentreren, of langzamer gaan praten, denken of handelen. Vasculaire dementie komt soms ook voor in combinatie met de ziekte van Alzheimer.

frontotemporale dementie

Frontotemporale dementie (FTD) komt eerder voor bij mensen tussen de 40 en 60 jaar. Er zijn drie varianten van FTD. De oorzaak is schade in de frontale en temporale hersengebieden die verantwoordelijk zijn voor je gedrag, motoriek en taalvaardigheid. Na verloop van tijd kunnen de symptomen van de drie varianten samen optreden. Geheugenproblemen treden doorgaans pas later op.

Lewy body dementie

Lewy body dementie wordt veroorzaakt door ophopingen van eiwitten (Lewy bodies) in de zenuwcellen van de hersenen. Mogelijke symptomen zijn cognitieve klachten, hallucinaties en motorische problemen. Vaak gaat dit gepaard met verschijnselen van de ziekte van Parkinson zoals tremoren, stijfheid, langzame bewegingen, een gebogen houding en afwijkende manier van lopen. Deze vorm van dementie wordt daarom soms verward met de ziekte van Parkinson of Alzheimer.

andere soorten dementie

Er bestaan ook enkele minder voorkomende dementievormen, zoals de ziekte van Huntington, de ziekte van Creutzfeldt-Jakob en alcoholdementie.

Het verloop van dementie wordt vaak ingedeeld in drie fasen. Een andere manier om dementie in te delen is de ‘ik-beleving’. Voor mantelzorgers en zorgverleners kan die indeling helpen om gericht de juiste hulp en zorg te bieden op maat van de persoon met geheugenverlies.

Belangrijk om weten is dat deze fasen niet bij iedereen dezelfde zijn. Soms overlappen ze, soms komen andere symptomen voor. Onthoud ook dat iemand die op latere leeftijd vergeetachtig of verstrooid is niet noodzakelijk dementie heeft. Je hersenen en lichaam veranderen naarmate je ouder wordt en dat is helemaal normaal.

3 fasen van dementie

• vroege fase

In deze fase treden subtiele veranderingen op, zoals geheugenproblemen, spraakproblemen, verwarring of gevoelloos gedrag. Een diagnose stellen is vaak nog moeilijk omdat deze veranderingen ook te maken kunnen hebben met ouderdom, stress of ingrijpende gebeurtenissen in het leven.

• middenfase

Hierbij verergeren de steeds duidelijker wordende symptomen. Dagelijkse handelingen worden lastiger en de persoon met geheugenverlies zal meer hulp nodig hebben. Een mantelzorger zal meestal ook meer zorgtaken op zich moeten nemen.

• late fase

Deze fase treedt meestal pas na jaren op. Door de ernstige hersenschade kan de patiënt niet meer zelfstandig functioneren. Het kan nodig zijn om de persoon te laten opnemen in een woonzorgcentrum of gespecialiseerde dementieafdeling.

ik-beleving bij dementie

• het bedreigde ik

De persoon beseft dat hij geheugenproblemen of dat zijn denkproces verstoord is. Dit kan leiden tot een verminderd zelfvertrouwen bij de patiënt die zich hierdoor ook triestig kan voelen. De persoon kan zich ook bedreigd voelen omdat vroegere vaardigheden minder vlot lukken.

• het verdwaalde ik

De persoon raakt steeds meer verward en haalt heden en verleden door elkaar. De desoriëntatie in persoon, tijd en plaats neemt toe waardoor de persoon zich vaak verdwaald zal voelen.

• het verborgen ik

De persoon trekt zich terug, maakt moeilijk contact met anderen en heeft het moeilijker om gevoelens te verwoorden. Communiceren gebeurt hoofdzakelijk door beweging en/of onverstaanbare geluiden.

• het verzonken ik

De persoon is elke vorm van verbinding met de buitenwereld kwijt. Contact maken lukt nog amper, en de patiënt zal geen emoties meer tonen. Zintuiglijke ervaringen roepen geen gedachten meer op. Toch kan de patiënt nog genieten van aangename prikkels via bijvoorbeeld muziek, geuren en warmte.