oorzaken en behandeling van spataderen

Dr. Laeremans: ‘Spataders manifesteren zich voornamelijk in de benen omdat die het meest onderhevig zijn aan de zwaartekracht. Er zijn twee soorten aders in de benen: oppervlakkige aders en diepe aders. De oppervlakkige aders liggen net onder de huid en de vetlaag terwijl de diepe aders zich tussen de spieren bevinden. Het bloed in deze aders moet tegen de zwaartekracht in naar het hart worden gebracht. Daarvoor beschikken onze aders over klepjes. Die kleppen zorgen ervoor dat ons bloed niet terugvloeit naar onze voeten als we rechtop staan. Sluiten die klepjes niet goed, dan ontstaat er een opening langs waar het bloed toch terugstroomt. Het bloed zoekt zich een weg, meestal door oppervlakkige aders. De verhoogde druk en het volume verzwakken de wand en die zet uit.

‘Spataders zelf zijn niet gevaarlijk. De gevolgen en complicaties die ze veroorzaken kunnen dat wel zijn. Daarom raad ik iedereen aan die er last van heeft om toch naar de huisarts te gaan. Indien nodig zal die je doorverwijzen naar een specialist. Spataders die niet verzorgd worden, kunnen een trombose veroorzaken. Als die bloedklonter zich in een diepe ader vormt, loop je kans op een longembolie. Bij klonters in de oppervlakkige ader spreken we van flebitis: een ontsteking van de ader waardoor die hard, rood en ontstoken aanvoelt. Echt ‘spatten’ zal de ader zelden of nooit doen.’

‘Er zijn een aantal factoren die meespelen:

• Spataderen zijn vaak erfelijk. Dus als je familieleden met spataderen hebt, is de kans dat je ze zelf ook krijgt groter.
• Hoe ouder je bent, hoe meer kans op spataderen. Van de 100 mensen boven de 80 jaar hebben er 75 spataderen. Bij ouderen ligt de oorzaak vaak in het natuurlijk verslappen van de aderwand.
• Vrouwen hebben vaker spataderen dan mannen.
•  
• Tijdens de zwangerschap kunnen spataderen ontstaan of erger worden. Hormonen zorgen er dan voor dat de wand van de aderen in je benen slapper wordt. Lees meer over spataderen tijdens de zwangerschap.
• Als je voor je werk elke dag lang moet staan of zitten, is de kans op spataderen waarschijnlijk groter.
• Bij trombose sluit een bloedklonter een bloedvat af. Dat kan klachten geven (zoals een trombosebeen) maar het kan evengoed gebeurd zijn zonder dat je daar iets van gemerkt hebt. Mensen die trombose hebben gehad, hebben meer kans op spataderen.
• Afwijking van de aderen. Sommige mensen hebben geen kleppen in hun aderen.’

‘Spataderen komen voor in allerlei vormen en kleuren. Over één ding is iedereen het eens: spataders ontsieren je benen. Wie last heeft van spataders, voelt zich vaak beschaamd en draagt een lange broek of jurk. Veel mensen kiezen voor een behandeling uit esthetische overwegingen: ze willen zich mooi voelen.

Spataders kunnen ook lichamelijk last veroorzaken. Mensen vertellen me vaak dat ze meer en meer last krijgen in de benen naarmate de dag vordert: een zwaar gevoel, jeuk, toenemende druk.

Sommigen beschrijven het als een gevoel van mieren die over hun benen lopen, bijvoorbeeld als ze ’s avonds rustig in de zetel zitten. Ook zwelling ter hoogte van de enkels en nachtelijke spierkrampen staan op het lijstje van typische klachten. In die gevallen is het sowieso aangeraden om voldoende te bewegen.’

Wanneer moet je naar de dokter? Als je spataders opmerkt, kan je dat best bespreken met je huisarts. Welke behandeling je vervolgens kiest, hangt in grote mate af van de last die je zowel esthetisch als op het vlak van pijn ervaart. En die last is voor iedereen anders.

Dr. Laeremans: ‘Ik vergelijk spataders vaak met een ballon. Blaas je die oneindig veel keren op, dan wordt hij slap. Hetzelfde gebeurt met je aders. En die schade is niet zomaar te herstellen. Wie niet voor een heelkundige ingreep kiest, kan de klachten verminderen dankzij therapeutische compressiekousen. Die beperken mee het risico op verwikkelingen, maar genezen de aandoening niet. Verwar de medische compressiekous niet met gewone steunkousen. Voor een therapeutische kous laat je je benen best vroeg in de ochtend opmeten. De compressie is het hoogst aan de enkel en neemt af richting de lies. Vraag hier zeker gespecialiseerd advies over.’

1. sclerotherapie of dichtspuiten

Er wordt een vloeistof in de aders gespoten die ze doet samenkleven. Het bloed kan niet meer door de ader stromen en daardoor verdwijnt ook de zichtbare verkleuring onder de huid.

2. foamsclerotherapie of dichtspuiten met schuim

Dit is dezelfde techniek maar nu met schuim. Zo kunnen ook grote aders en uitgebreide kluwen op dezelfde manier worden behandeld. Deze techniek wordt meer en meer gebruikt bij patiënten bij wie spataderen vaak terugkomen om een operatie te vermijden.

3. strippen of klassieke heelkundige ingreep

Via kleine incisies in de lies en aan de enkel, worden de aangetaste ader en alle zijtakken ervan uit het lichaam verwijderd (gestript).

4. laser of moderne heelkundige ingreep

De hoofdader wordt via een laser dichtgebrand. Na 6 tot 8 maanden resorbeert het lichaam die, dat wil zeggen dat het lichaam die zelf opruimt. De zijtakken worden manueel verwijderd.’

Beweeg, beweeg, beweeg. We kunnen het niet vaak genoeg zeggen. Je hoeft geen marathon te lopen of Ronde van Vlaanderen te fietsen. Een half uurtje beweging per dag is ideaal om fit te blijven. Daarnaast zijn ook volgende tips nuttig:

• Doe oefeningen. Ga op je tenen staan en dan weer op je hielen, steeds op en neer. Zo oefen je je kuitspieren. Daardoor ‘pomp’ je het vocht terug naar je hart. Dit helpt tegen een zwaar, vermoeid gevoel in de benen.
• Vermijd overgewicht of val af als je te zwaar bent.
• Ga wandelen of fietsen. Neem de trap in plaats van de lift.
• Sta en zit niet te lang stil. Beweeg of verander van houding. Wandel eens rond of ga een paar keer op je tenen staan.
• Leg je benen hoog als je zit. Dat vermindert normaal de druk in de aderen.