5 vragen over de menopauze beantwoord

1. hoelang duurt de menopauze?

‘Medisch gezien maar één dag. Want de menopauze is eigenlijk de eerste dag van je laatste maandstonden, die meestal ergens tussen 48 en 55 jaar voorkomen. Het is het tegenovergestelde van de menarche, het begin van de eerste maandstonden, die deel uitmaakt van je puberteit. Omdat met menopauze eigenlijk een veel complexer en langduriger proces bedoeld wordt, spreek je beter over ‘de overgang’. Deze periode kan vijf tot tien jaar duren, maar verschilt individueel in verloop en beleving. Net als de puberteit eigenlijk: hoe groot je borsten worden, hoe vroeg of hevig je maandstonden zijn, hoe goed je je in die periode in je vel voelt … Dat is voor iedere vrouw anders. Net als bij de overgang. Denk ook niet dat de eerste keer dat je maandstonden uitblijven, meteen de laatste keer zal zijn. Vaak komen ze een tijdje onregelmatiger door, duren ze minder lang … Pas als je maandstonden een jaar lang zijn uitgebleven, komen ze waarschijnlijk niet meer opnieuw door.’

2. wat gebeurt er dan eigenlijk?

Waarschijnlijk denk je dat er niets goeds gebeurt tijdens de menopauze. Opvliegers, botontkalking, droge vagina … Die overgang lijkt op het eerste gezicht niks om naar uit te kijken. Toch mogen we eigenlijk van geluk spreken dat we hem kennen. In de dierenwereld sterven de meeste vrouwelijke zoogdieren niet lang nadat hun eicellen uitgeput zijn. Wij mensen, leven makkelijk nog 30 jaar verder, wat best apart is: alleen orka’s en olifanten maken ook zo’n overgang mee. Waarom? Er is een evolutionaire theorie die zegt dat de grootmoederrol zeer belangrijk is bij de opvoeding en zorg voor de kleinkinderen, wat de overgang en onze hoge leeftijdsverwachting erna zou verklaren.’

3. waarom krijg je overgangsklachten?

‘Net zoals bij de puberteit zijn wijzigingen in de hormonenspiegel vaak de (achterliggende) oorzaak. In de menopauze maken de eierstokken geen oestrogenen en progestagenen meer aan. Het wegvallen van die hormonen heeft een duidelijke impact op de temperatuurregeling, de psyche, maar ook op de huid, de bloedvaten, de lever, de blaas, de botten, de vagina en de hersenen. Vaak voorkomende klachten zijn opvliegers of vapeurs: een plots gevoel van intense warmte gepaard met roodheid, zweten en hartkloppingen. Vapeurs kunnen ook ’s nachts voorkomen. Maar ook hoofdpijn, gewrichtspijnen, slapeloosheid, vermoeidheid, verminderd libido, vaginale droogte en gemoedsstoornissen, van concentratieproblemen tot prikkelbaarheid. Er is soms ook een effect op de bloedsuikerspiegel, cholesterol en bloeddruk met een hoger risico op hart- en vaatziekten tot gevolg. Soms worden deze klachten niet als menopauzeklachten herkend omdat veel vrouwen ervan uitgaan dat dit nu eenmaal bij ouder worden hoort. Dat is zonde, want je hoeft dit niet allemaal gewoon te ondergaan: vaak kunnen veranderingen in levensstijl en ingesteldheid al een verschil maken.’

4. kan je iets doen om die klachten te voorkomen?

‘Eigenlijk ontwikkel je het best al voor je vijftigste zo gezond mogelijke gewoontes op het vlak van voeding, beweging en slaap. Ons hoge oestrogeenpeil tijdens ons vruchtbare leven zorgt ervoor dat ons lichaam optimaal functioneert. Als dat oestrogeen begint te fluctueren of te dalen, krijgen sluimerende gezondheidsklachten wel eens de bovenhand. Denk maar aan bloeddruk-, slaap- of gewrichtsproblemen. Ook hoe je met stress omgaat en hoe goed je je in je vel voelt voor de overgang zich laat gelden, hebben een impact. Als je je niet meer zo aantrekkelijk voelt of je hebt het gevoel overal achter aan te moeten hollen, kan je door de verminderde veerkracht tijdens de overgang in een depressie of burn-out belanden. Zaten er al geen verliefde kriebels meer in je relatie, dan zal je libido je vlugger in de steek laten. Maar ik zie ook het omgekeerde gebeuren: vrouwen die verliefd worden op een nieuwe partner en seksueel hun tweede jeugd beleven. Of die, omdat ze genoeg hebben van de stress van hun huidige job, een carrièrewissel maken of eindelijk de sprong als zelfstandige wagen.’

5. wat kan je doen om minder last te hebben?

‘Een derde van de vrouwen heeft weinig last van de menopauze, een derde vindt het geregeld lastig en een derde heeft het echt zwaar. Behoor je tot die laatste groep, zoek dan zeker medische hulp bij een huisarts of menopauzespecialist. Medische hulp is geen luxe, als je weet dat oestrogeen ons beschermt tegen hartinfarcten de menopauze en andere cardiovasculaire problemen, die vaker kunnen voorkomen bij vrouwen vanaf 50 jaar. Zijn je klachten lichter en wil je vooral je levensstijl aanpakken, dan kan een gezondheidscoach of menopauzeconsulent je op weg helpen. Maar ga niet trainen om je eerste marathon te lopen, als je dat nog nooit gedaan hebt. Kies liever voor sporten zoals yoga of nordic walking, die je hart en gewrichten niet té fel belasten, maar je conditie en lenigheid op peil houden. Mijd te veel koffie en alcohol om je slaapkwaliteit te verhogen en het aantal vapeurs te milderen. Eet gezonder. Of lees wat boeken over de overgang, op zoek naar wat voor jouw klachten in jouw leven het best kan werken.’

drie voordelen van de menopauze

1. zeg ja tegen jezelf

Als je kinderen had zijn die waarschijnlijk stilaan het huis uit en kan je meer tijd maken voor jezelf. Denk bij alles waar je zomaar ja op zou zeggen of wat je nu eenmaal al jaren doet: wil ik dit echt? Of wil ik liever iets anders doen? Zeg niet gewoon ja om een ander te plezieren, zeg ook ja tegen jezelf, tegen wat jou plezier geeft.

2. neem de tijd om stil te staan

In de overgang verandert er veel: tijd om even stil te staan bij wat jij nog wilt veranderen in je leven. Op professioneel vlak: wil je minder gaan werken of net een nieuwe stap zetten op de carrièreladder? Misschien die eigen zaak starten waar je ooit van droomde? Ook privé kan je je afvragen waar je staat, waar je de volgende dertig jaar van je leven gelukkig van wordt.

3. vandaag begint de rest van je leven

Na pakweg vijftig jaar heb je al een beetje geleefd, genoeg om te weten wat je niet meer wilt, wat niet werkt voor jou. Je hebt jezelf een beetje leren kennen: zelfkennis is het begin van alle wijsheid. Zo kan je met meer zekerheid keuzes maken voor de toekomst. De overgang is niet het begin van het einde, maar het begin van de rest van je leven.