wat is decubitus?

Decubitus is de medische term voor een doorlig- of doorzitwonde. Het woord komt van het Latijnse decumbere wat ‘gaan liggen’ betekent. Decubituswonden ontstaan door langdurige druk en/of wrijving op dezelfde plaats op je lichaam. Dat gebeurt wanneer je lange tijd in dezelfde positie zit of ligt, zoals in een rolstoel of in bed.

Een doorligwonde komt vooral voor op plaatsen waar je huid dun is en je botten zich dicht onder je huid bevinden. Bijvoorbeeld je hielen, heupen, stuit, ellebogen, schouderbladen en achterhoofd.

Decubitus tast niet alleen je huid aan, maar soms ook onderliggende weefsels zoals de onderhuid, vet, spieren en het bot. Als een beginnende wonde niet tijdig wordt behandeld, kan die op termijn leiden tot blijvende verminkingen en ernstige gezondheidscomplicaties.

Bij decubitus worden kleine bloedvaten in je huid en het daaronder gelegen weefsel samengedrukt. Normaal krijgen je huid en weefsel voldoende voedingsstoffen en zuurstof via deze bloedvaten. Wanneer die samengedrukt worden is dat niet zo, sterven cellen af en treedt decubitus op. Het kan beginnen zonder dat je het ziet of voelt. Als je een rode plek hebt die je niet kan wegdrukken, is de kans groot dat je decubitus hebt.

Een decubituswonde begint meestal met een (licht)rode vlek die niet weggaat als je erop drukt. Zelfs als je huid niet rood is, kan een doorligplek ontstaan. Je huid voelt dan warmer en gevoeliger aan dan normaal. Vaak is er ook een zwelling of verharding onder je huid.

Bij een donker huidtype is de rode verkleuring minder duidelijk te zien. In dat geval moet je goed letten op andere symptomen van decubitus.

Als mantelzorger of verpleegkundige is het belangrijk dat je regelmatig de huid van je patiënt controleert. Zeker als die patiënt omwille van verlamming of een coma geen pijn kan voelen. Vaak zijn er al tekenen van decubitus zichtbaar. Door de risicozones op de huid regelmatig te checken, kan je doorligplekken voorkomen of zo snel mogelijk behandelen.

Er bestaan verschillende categorieën of graden van decubitus. Naargelang de ernst van de vorm onderscheiden we er 4:

• categorie 1: niet-wegdrukbare roodheid, maar nog intacte huid
• categorie 2: oppervlakkige aantasting van je huid, bijvoorbeeld blaarvorming
• categorie 3: volledig weefselverlies, wat zich meestal uit in een rode wonde met droge korst
• categorie 4: ernstige wonde (mogelijk met zwarte korsten) met verlies van weefsel tot op de botten en pezen, waarbij het moeilijk is de diepte en grootte van de wonde in te schatten

Iedereen kan doorligwonden krijgen, ook een kind. Grotere risico’s zijn er bij mensen die:

• ouder zijn dan 65 jaar
• veel moeten liggen of in een rolstoel zitten door een ziekte, operatie of ongeval
• moeilijk van houding kunnen veranderen door pijn, verlamming of coma
• zelf niet kunnen voelen of hun huid gekneld raakt
• gemakkelijk wegschuiven of onderuitzakken als ze neerzitten
• een droge en dunne huid hebben
• last hebben van incontinentie: urine en stoelgang kunnen de huid nog meer beschadigen
• veel zweten en daardoor een vochtige huid hebben

Ben je mantelzorger of verpleegkundige? Controleer dan dagelijks de huid van je patiënt. Door de risicozones regelmatig te onderzoeken, kan je er snel bij zijn en doorlig- en doorzitwonden goed behandelen of voorkomen dat het erger wordt.

Neem bij bij het zien van een rode vlek meteen maatregelen om te vermijden dat de huid volledig geïrriteerd raakt. Dit kan immers tot diepe wonden leiden.

Hier lees je meer over de behandeling van decubitus.