anti-decubitus kussen in je rolstoel

Decubitus is de medische term voor een doorligwond. Iemand die veel op bed ligt of in een rolstoel zit kan decubitus krijgen. Eigenlijk is het een plaatselijke beschadiging van je huid omdat er langdurig druk en/of wrijving op dezelfde plaats was. Decubitus ontstaat meestal ter hoogte van uitstekende botten, zoals je stuitje of je zitbeenderen.

Doorligwonden of decubitus komen bijgevolg voor bij wie door een ziekte of ongeval veel in bed moet liggen of in een rolstoel zit. Jong of oud, dik of dun, iedereen kan decubitus krijgen. We hebben allemaal weleens een stijf of pijnlijk gevoel wanneer we lang gezeten hebben. Geregeld van zithouding veranderen is daarbij heel belangrijk, maar juist dat is bij een mobiele beperking niet altijd zo eenvoudig. Decubitus kan al ontstaan zijn zonder dat je het ziet of voelt, want het begint van binnen. Als je een rode plek hebt die je niet kan wegdrukkens, heb je waarschijnlijk decubitus.

Net daarom werd voor in je rolstoel een anti-decubitus kussen ontwikkeld. Deze kunnen het ontstaan van decubitus voorkomen of helpen het herstel te bevorderen. 

Welk kussen bij jou past is heel erg verschillend per persoon en situatie. Je kan een anti-decubitus rolstoelkussen ook op maat laten maken. We onderscheiden 3 soorten rolstoelkussens die helpen decubitus te voorkomen: 

• luchtkussen 
• gelkussen 
• schuimkussen
  

Bij welke van deze drie jij het meest gebaat bent, is niet enkel afhankelijk van het materiaal. Het belangrijkste is dat de kwaliteit van het kussen goed is voor jouw situatie. Belangrijk dus om je kussen te testen en je te laten adviseren in je Goed thuiszorgwinkel.

luchtkussen

Heb je een hoog risico op decubitus? Dan is een luchtkussen voor jou een goede optie. Met een luchtkussen wordt je gewicht optimaal verdeeld en de doorbloeding bevorderd. Een luchtkussen zit over het algemeen iets minder stevig dan een gel- of schuimkussen. 

Een luchtkussen is gevuld met ‘blokken’ met lucht die je meestal zelf kan opblazen. Bij het ene kussen blaas je de compartimenten gezamenlijk op, bij het andere apart, waardoor je de lucht en dus ook de druk optimaal kan verdelen. Een luchtkussen is heerlijk comfortabel en makkelijk te wassen. 

Ringkussens zijn ook luchtkussens, maar beperken het contactoppervlak tot een kleine ring. Ze zijn een prima oplossing voor wie omwille van een breuk of ingreep even een gedeelte van het zitvlak moet ontlasten, maar geen goede oplossing tegen decubitus. Meer nog: ze  kunnen schade veroorzaken in plaats van voorkomen. Ze kunnen oedemen en een hoge druk langs de zijkanten veroorzaken.

gelkussen 

Een gelkussen bestaat uit een anatomisch, precies naar jouw lichaam, voorgevormde basis van schuim, met daarop een soort zak gevuld met gel. De gel zorgt voor een goede drukverdeling en de voorgevormde basis zorgt voor een goede positionering van je billen en benen. Ze zijn zacht van materiaal en gevuld met siliconen. Deze passen zich vlot aan je lichaamscontouren en de druk aan. Nadeel van een gelkussen is dan weer dat het zwaarder is dan een luchtkussen. 

schuimkussen 

In een schuimkussen zit vaak traagschuim of memory foam, en soms polyurethaan. Een schuimkussen is meestal niet duur in aanschaf. Omdat ze niet heel handig te wassen zijn, zijn ze minder interessant bij incontinentie - tenzij je een speciale hoes voorziet. 

Hoe goedkoper en dunner het traagschuim, hoe eerder het anti-decubitus kussen bij intensief gebruik ‘plat’ wordt, waardoor de drukverdelende werking vermindert. Een traagschuim kussen kan dus helpen decubitus te voorkomen, maar is niet ideaal om de hele dag door te gebruiken. Je kan het best ook jaarlijks vervangen. 

Tijd voor advies! Na de veelheid aan keuze en informatie kan je wellicht wat assistentie gebruiken bij het maken van de juiste keuze. Kom even langs in een Goed thuiszorgwinkel, waar onze zorgverleners je graag alle anti-decubitus kussens laten uitproberen. Zij overlopen jouw persoonlijke situatie, je vragen en wensen.

De belangrijkste elementen bij dit gesprek zijn:

zit je lang onbeweeglijk stil?

• Ja  – kies voor een kussen op basis van lucht of gelmaterie.
• Nee – een drukverlagend kussen uit traagschuim zal in de meeste gevallen volstaan.

andere vragen die jezelf alvast even kan stellen zijn:

• Gebruik je het kussen de hele dag of incidenteel? 
• Ga je het anti-decubitus kussen enkel in je rolstoel gebruiken, of ook in een zetel of stoel? 
• Hoe actief gebruik je je rolstoel? Rijd je zelf, of word je vooral geduwd? 
• Wil je het anti-decubitus kussen kunnen wassen in de wasmachine? 
• Heb je al decubitus of wil je vooral preventief werken?
• Hoe groot is het zitvlak van je rolstoel? 
• Wil je het kussen beschermen tegen ongelukjes vanwege incontinentie? 
• Heb je nog  gevoel in je onderlichaam of niet? 
• Heb je een speciale vorm van anti-decubitus kussen nodig, bijvoorbeeld omwille van een scheefstand van je bekken?

Als je last hebt van decubitus of jouw kans hierop groot is, is een anti-decubitus kussen in je rolstoel een verstandige investering zijn. Hou daarbij in gedachten dat een kussen niet dé zaligmakende oplossing is. Decubitus voorkom je ook door zoveel mogelijk in een goede houding te zitten of liggen en zoveel mogelijk van houding te veranderen. Lees dus zeker ook onze tips.

Probeer zo vaak mogelijk van houding te wisselen als dat kan. Dit kan je bijvoorbeeld doen door met je onderarmen op je knieën te leunen. Of je leunt wat voorover op een bureau of tafel. Hierdoor neemt de druk op je billen af.

Let op je houding. Wanneer je sterk onderuit gezakt zit, komt er veel meer druk op je stuit en zitbotten en neemt de kans op decubitus toe. 

Is je (rol)stoel wel goed afgesteld? Ook dat is een essentiële factor voor het effect van je anti-decubitus kussen. Een vlakke zitting waarop je het kussen plaatst werkt het best. 

Zweet je snel of gebruik je incontinentiematerialen? Verschoon je dan snel, want vochtigheid kan decubitus verergeren.