stoma en obesitas, een multidisciplinaire aanpak

overgewicht en een stoma

‘Obesitas is een maatschappelijk probleem. We zien steeds meer gezondheidsproblemen als gevolg van dit overgewicht. Veel bewegen en gezond eten … je begint er beter vandaag mee dan volgende week. Dit gezegd zijnde: het is perfect mogelijk om bij een zwaarlijvig iemand een stoma aan te leggen en het is voor die persoon ook perfect mogelijk om comfortabel met die stoma te leven. Feit is wel dat de kans groter is dat het allemaal wat moeilijker en gecompliceerder gaat.’

een multidisciplinaire aanpak

‘Aan de chirurgische ingreep gaat een heel proces vooraf. Elke patiënt die bij mij een operatie moet ondergaan met een reële kans op een stoma, verwijs ik door naar ons multidisciplinair team. Dat team van verpleegkundigen werkt nauw samen met de chirurgen en leert de patiënt voor de operatie reeds kennis te maken met een stoma. In principe proberen we het aanbrengen van een stoma bij het verwijderen van bijvoorbeeld een lage rectum- of endeldarmtumor zoveel mogelijk te vermijden. In sommige gevallen is een stoma echter een noodzakelijk redmiddel voor de patiënt of de enige manier waarop hij nog comfortabel kan leven. Dit bespreken wij vooraf allemaal tot in detail met de patiënt.’

weg met de angst

‘De stoma-angst van de patiënt wegnemen is heel belangrijk. Sommige patiënten zijn gelaten en reageren ‘wat moet, dat moet’, andere staan afwijkend, zijn geschrokken of vrezen dat ze geen stoma aankunnen. Ons team neemt die angst weg: we leggen uit wat een stoma is, waarom er een dragen in de specifieke situatie van de patiënt nodig is, hoe alles praktisch in zijn weg gaat, hoe de verzorging van een stoma gebeurt … de patiënt weet voor de operatie al dat hij er niet alleen zal voorstaan eens hij zijn stoma heeft. Die psychologische bijstand en de omkaderende gesprekken vormen voor veel mensen dé houvast waar ze op dat moment naar op zoek zijn.’

tot op de centimeter nauwkeurig

‘Om de kans op stomagerelateerde complicaties te verkleinen wil ik als chirurg voor de operatie al precies weten waar de stoma zal komen. Dat bespreek ik vooraf steeds in het multidisciplinaire team. Liever een lelijke stoma op een goede plaats dan een mooie stoma op een slechte plaats. Bij een stoma die op de verkeerde plaats is aangelegd stijgt de kans op lekken en irritatie achteraf. Dergelijke ongemakken vormen een extra last en zijn niet goed voor het zelfvertrouwen of de mentale rust van de patiënt. Een slechtgeplaatste stoma wil ik als chirurg ten allen tijde vermijden.’

rekening houden met het lichaam

‘Bij een stoma-ingreep brengen we de darm buiten het lichaam. Hoe zwaarder iemand is, hoe meer onderhuids vetweefsel er is en hoe groter de afstand die nodig is om de darm naar buiten te brengen. Aan de darmen hangt ook vet, en dat vet bevat alle bloedvaten. Precisiewerk is een absolute vereiste, zeker als er een dubbelloops stoma met 2 openingen nodig is in plaats van een rechtlijnige, eindstandige stoma met maar 1 opening waar meer lengte kan worden gecreëerd. Bij zwaarlijvige mensen plaatsen we de stoma vaak hoger dan bij mensen met een normale lichaamsbouw. De buik is het dikst vanonder: de beste plaats om een stoma aan te leggen bij iemand met obesitas is vaak dichter naar de ribben toe.

Ook houden we vooraf rekening met de potentiële kans op tractie op het stoma, omdat het stoma onder het huidniveau kan komen. Bijvoorbeeld omdat het stuk stoma dat naar buiten komt te kort is waardoor er meer spanning opzit. Bij stomaretractie is de kans op lekkage of huidproblemen vrij groot. Bij mensen met overgewicht moet ik vaak een grotere stoma-opening maken in de buikwand, wat kan zorgen voor meer buikwandbreuken en stomabreuken. Nog redenen waarom de juiste plaatsbepaling vooraf ontzettend belangrijk is.’ 

een stomaplaat als tweede huid

‘Heel positief is de evolutie van het stomamateriaal en het grote aanbod creatieve oplossingen. Een stomaplaat is niet langer stijf en onhandelbaar. Vandaag zijn de meeste stomaplaten als het ware een tweede huid die netjes de huidplooien volgt. Mits enige oefening kan het merendeel van stomadragers zelf de stomaplaat bevestigen, de stomazak vervangen of de huid verzorgen. Uiteraard staan er ook heel wat stomaverpleegkundigen klaar om te helpen als het toch moeizamer verloopt. Last hebben van een stoma zou in principe niet meer mogen. Voor welk probleem is er een oplossing. Zo is er in sommige gevallen bijvoorbeeld retrograde darmspoeling mogelijk. Door zoveel mogelijk stoelgang uit de dikke darm te verwijderen kan de stomadrager zijn stoma afplakken waardoor hij even geen stomazak moet dragen.’ 

weg met het taboe

‘Een stoma is een essentieel deel van je levenskwaliteit. Aanvaard je stoma, maak er geen geheim van. Praat erover met familie en vrienden. Schaam je er niet voor, wees er trots op. De goede raad die ik meegeef. Naast die om obesitas te vermijden uiteraard. Soms vragen patiënten die eigenlijk een tijdelijke stoma moeten dragen zelf om hem permanent te maken. Net omdat ze voelen dat ze er perfect kunnen mee leven en dat de stoma hen vrijwaart van ongemakkelijke stoelgangproblemen. De dagen waarop een patiënt mij en mijn collega’s van het multidisciplinaire team bedankt voor de stoma en de herwonnen levenskwaliteit … het zijn altijd mooie dagen.’

Lees meer over 'leren leven met je stoma'.